Van de ene deadline naar de andere deadline. Druk? Altijd. Telkens denk je ‘volgende week wordt het rustiger’, alleen komt die week niet. Ondertussen loop je jezelf 10 keer voorbij en ga je ver over je eigen grenzen heen. Klinkt bekend? Dan is het tijd voor actie. Of eigenlijk een gebrek daaraan. Hoe herken je de stresssignalen en hoe geef jij jezelf (op tijd) rust?
Waarom is stress zo slecht?
Om stress op tijd te kunnen zien, is het belangrijk dat je begrijpt waarom te veel stress slecht is en hoe het ontstaat. Want stress op zich is niet slecht. We hebben het zelfs nodig. Vroeger had het zelfs een essentiële functie. Wanneer er bijvoorbeeld een roofdier op de loer lag en je moest rennen voor je leven gaf stress je de kracht. Je lichaam maakt tijdens acute stress het stresshormoon adrenaline aan; het vecht-of-vlucht-principe. Bij dreiging wordt je lichaam overspoelt met adrenaline, waardoor je hartslag en bloeddruk omhoog gaan. Je lichaam maakt zich klaar om optimaal te kunnen presteren; om heel hard weg te rennen of om over te gaan tot de aanval. Je hoort af en toe ook van mensen dat ze uiterst bijzondere prestaties hebben geleverd dankzij die enorme shot van adrenaline. Onmisbaar in levensbedreigende situaties.
Moderne roofdieren
Wanneer stress langer duurt, maakt je lichaam (in plaats van adrenaline) cortisol aan. Dit is het stresshormoon voor de lange termijn, de tweede fase van een stressvolle situatie. Dit heb je nodig om te kunnen blijven presteren onder hoge druk. Hierdoor overspoelt je hormoonhuishouding voor een langere tijd met cortisol. Na verloop van tijd normaliseert je hormoonhuishouding weer van de adrenaline- of cortisolpiek doordat je je ontspant. Alleen anno 2019 komen wij continu in levensbedreigende situaties terecht. Onze ‘roofdieren’ staan vaak op een bureau met een verlicht beeldscherm, een roodgloeiende telefoon en een overvolle agenda ernaast. Doordat de stressvolle situatie niet stopt, heb je een lange tijd last van een overschot aan cortisol. Dit kan je lichaam niet blijven produceren of verwerken. Na verloop van tijd kom je in de uitputtingsfase. In deze fase daalt het cortisolgehalte drastisch of wordt zelfs niet meer aangemaakt. Zowel een tekort als een overschot aan cortisol is niet goed. Kortom: je sloopt je lichaam en het raakt volledig uitgeput. Logisch, want als je nagaat dat het hormoon van origine bedoeld is om ‘levensbedreigende’ situaties het hoofd te kunnen bieden, komt er in deze situatie geen eind aan 'de gevaarlijke situaties'.
Hoe herken je de stresssignalen op tijd?
Maar hoe herken je nu dat je continu op topniveau presteert en jouw lichaam te lang een overschot aan stresshormonen ervaart? Er zijn een aantal signalen:
- Aanhoudende of heel vaak hoofdpijn.
- Een opgejaagd gevoel de hele dag door.
- Je maakt veel meer (kleine) foutjes en/of je vergeet dingen. Wat had je gisteren ook alweer gegeten tijdens het avondeten?
- Snel wisselende emoties. Je voelt je prikkelbaarder, mensen doen snel iets fout in jouw optiek of je ergert je aan hen.
- Verminderde creativiteit.
- Je maakt heel veel overuren op je werk. Ook thuis ben je nog continu bezig met wat je nog allemaal moet doen. Je kunt het simpelweg niet loslaten.
- Prioriteiten stellen is onmogelijk. Alles is even belangrijk, toch?
- O, en die vermoeidheid….
Ervaar jij meerdere stresssignalen?
Ervaar je meerdere signalen? Dan is het tijd voor actie. Bewustwording is de eerste stap. Wanneer je hier niets mee doet en op dezelfde voet verder gaat, is de kans groot dat de klachten verergeren en veranderen in een burn-out. Dan ben je helemaal gevloerd voor een paar maanden. Hier heb je helemaal niets aan. Jij niet en zeker je omgeving niet.
Van stress naar rust: zo doe je dat
Maar hoe creëer je rust? De allerbelangrijkste tip is vooral: wees lief voor jezelf. Leg jezelf niets op en wees niet te streng en… :
- Laat je omgeving weten hoe je je voelt en vraag om hulp. Je hoeft het niet alleen te doen. Anderen kunnen misschien dingen van je overnemen, je helpen bij het stellen van prioriteiten of door met je ontspannende dingen te ondernemen. Denk bijvoorbeeld aan een dagje naar de sauna, lekker zwemmen, sporten of iets anders wat je leuk vindt.
- Doe een stapje terug in je werkzaamheden en activiteiten. Werk niet meer over en ga op tijd naar huis. Plan rustmomentjes in waarin je geen inspannende dingen doet.
- Zet je werktelefoon en -laptop uit als je thuis bent. Thuis is thuis.
- Plan structureel twee avonden per week in voor jezelf. Doe hierin helemaal niets. Ga een film kijken, lekker lezen of wandelen. Niets moet, alles mag. Waar heb je zin in?
- Luister ontspannende muziek voordat je gaat slapen en/of mediteert. Maak je hoofd leeg. Ga vooral niet piekeren ‘s nachts.
- Praat met mensen en lucht je hart. Hoe komt het dat je zoveel hooi op je vork neemt?
- Maak to-do lijstjes. Wat moet absoluut af vandaag? Wees realistisch. Zet desnoods een tijdsinschatting achter elke taak, zodat je niet teveel in kunt plannen. Morgen begin je weer opnieuw met een nieuw to-do lijstje.
- Rustgevende supplementen. Voor een extra zetje richting ontspanning kunnen bepaalde supplementen helpen. Deze supplementen kunnen orde scheppen in chaos. Neem bijvoorbeeld Reishi*, Rhodiola*, Ashwagandha* en/of magnesium.
Wees lief voor jezelf!
De allerbelangrijkste tip: wees lief voor jezelf! Gun jezelf wat tijd. En kom je er zelf niet uit? Wees dan niet bang om om professionele hulp te vragen.
*Gezondheidsclaim in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie